lệ chi hạch

LỆ CHI HẠCH

cây lệ chi hạch

   Lệ chi hạch tức hạt vải dùng làm thuốc được ghi đầu tiên trong sách " Bản thảo diễn nghĩa" là hạt của quả vải của cây vải Litchi chinensis Sonn, thuộc họ Bồ hòn. Cây vải được trồng ở khắp nơi trong nước ta và nhiều nước khác như Cambuchia, Lào, Trung quốc, Thái lan, Ấn độ.

Tính vị qui kinh:

Vị ngọt, tính ôn. Qui kinh Can vị.

Thành phần chủ yếu:

Saponin, Tanin, Alpha-methylenecyclo-propyl glycine.

Tác dụng dược lý:

   Lệ chi hạch có tác dụng lý khí chỉ thống, khu hàn tán trệ. Chủ trị các chứng: hàn sán phúc thống, cao hoàn đau sưng, can khí uất trệ, vị quản cửu thống, khí trệ huyết ứ, đau bụng trước kinh và sau kinh.

Ứng dung lâm sàng

-Trị chứng sán khí thống: ( đau do sa ruột) cao hoàn sưng đau, dùng bài:

-Sán khí nội tiêu hoàn gồm các vị: Lệ chi hạch, Quất hạch, Tiểu hồi hương, Ngô thù du. Trường hợp do thấp nhiệt cao hoàn sưng đau, bìu dái nóng đỏ gia Long đởm thảo, Chi tử, Đại hoàng, Xuyên tử.

+Lệ chi hạch (sao đen), Đại hồi hương (sao) lượng bằng nhau tán bột, mỗi làn uống 4 - 6g, ngày 3 lần với rượu ấm. Trị sán khí thống.

+Trị đau vùng thượng vị lâu ngày không khỏi do can khí uất trệ: dùng Lệ chi hạch phối hợp Mộc hương, Diên hồ sách, Xuyên luyện tử để hành khí chỉ thống.

+Lệ chi hạch tán bột mỗi lần uống 6g với dấm trị Vị thống.

Ngoài ra có kinh nghiệm dùng hạt vải đốt thành than hòa rượu uống mỗi ngày 4 - 6g, trị hòn dái sưng đau.

Một số kinh nghiệm dùng trái vải:

Trị nhọt:

-Múi vải giã nát với Ô mai thành cao dán lên nhọt

-Dùng 5 - 7 múi vải giã nát với hồ nếp, giàn thành miếng cao dán lên mụn nhọt để hở miệng

-Trị nấc cụt: Vải cả quả đốt thành than tán bột hòa nước nóng uống

-Trị sang đậu không mọc: Múi vải ngâm rượu cho uống , ngày 2 - 3 múi.

-Trị đau răng: Quả vải để cả vỏ và hạt thêm ít muối đốt thành than, nghiền nhỏ xát vào răng thì thấy kết quả.

-Trị hòn dái sưng đau:Hạt vải, Trần bì, Hồi hương lượng bằng nhau tán nhỏ, mỗi lần uống 4 - 6g với rượu.

Liều dùng và chú ý:

Liều uống: 10 - 15g, sắc uống hoặc cho vào thuốc hoàn, tán.

Chú ý:lúc dùng nên giã nát.

Lệ chi hạch chế muối:giã nát hột vải cho nước muối trộn đều bắc lên bếp cho lửa nhỏ sao khô để nguội, cứ 100kg hạt vải dùng 2 kg muối.